از این حیث که بوردیو یک اندیشه ی کلی را تولید کرده و مفاهیم جدیدی را به وجود آورده می توان او را یک فیلسوف دانست. ریشه سخت فهمی بوردیو این است که گاهی در نوشته های او پاراگراف یک جمله است اما یکی از خواستگاههای ابهام او ریشه های فلسفی او است توجه او به فلسفه تحلیلی بوده است توجه به فلسفه تحلیلی ویتکنشتاین از آن جهت بوده که او را نظریه پرداز تکلیف (کردار) می دانسته.

نظریه او به نظریه عمل معروف شده است این خاستگاه متفاوت فلسفی برای غیر آشنایان بحث او را مشکل کرده است. تاریخ و زبان، برای او مهم است بوردیو روی روابط اجتماعی تاکید بیشتری می کند یک مفهوم مهم بوردیو مفهوم قاعده است. قاعده به معنی قانون (حقوقی)، قاعده به معنای نظم های علی یا قواعد بازی، به ذهن خطور می کند. قاعده به معنی یک نظم یا یک اجباری که از ساختارهای بیرونی حاصل می شود. به واسطه این مفهوم به سطح اراده و سطح اجبار می رسیم. آنجا که با مفهوم اراده سرو کار داریم بوردیو مفهوم سوبزکتویسم (ذهنگرایی) را انتخاب می کند و آنجا که با مفهوم اجبار سرو کار داریم بوردیو مفهوم آبزکتویسم (عینگرایی) را انتخاب می کند. بوردیو نمی خواهد کنش را به یکی از این دو سطح تقلیل دهد. بوردیو در سطح عمل متوقف شده و مفهوم قاعده را کنار می گذارد و مفاهیم دیگری مثل منش و ... ایجاد می کند یعنی او دو سطح اراده و اجبار را برای تبیین رفتار کافی نمی داند.

 سوال: در چه سطحی باید تحلیل انجام گیرد؟ و آیا تکرار پذیری اصلا اتفاق می افتد؟  

بوردیو می گوید اگر نظمی در جامعه وجود دارد نتیجه یک قاعده منظم و الزام آور نیست این جمله بوردیو است که می گوید: همه اندیشه من از این جا شروع می شود که چگونه رفتار تنظیم می شود بدون آنگه محصول اطاعت از مجموعه قواعد الزام آور باشد. او می خواهد هم تکرار را توضیح دهد و هم انسان را تحت اجبار ساختار نداند.

مفهوم عقل عملی و منش

بوردیو مفهوم عقل عملی را از ارسطو می گیرد. عقل عملی در برابر نیت گرایی از یک سو و توجه به هنجارها از سوی دیگر قرار می گیرد. عقل عملی به او کمک می کند تا به شرایطی بپردازد که شرایط برسازنده کردار عامل است. مفهوم عامل به معنای یک اکتور به معنای اقتصادی آن نیست بلکه یک سوزه است که کاملا به خود واگذار نشده. متن اجتماعی و تاریخ کنش برای بوردیو مهم است. هم شرایط وجود دارد و هم توانایی و استعداد عامل را داریم که کنش را به وجود می آورند. او می گوید کنشگران یک منشی دارند که یک نوع تمایل نظم یافته است. (منش عادت واره ملکه ذهنی ریختار هم ترجمه شده است). درکی که شخص به هنگام مواجهه با یک تابلوی زیبای نقاشی دارد و  او را به تحسین وا میدارد منش اوست که از سابقه او در آشنایی با نقاشی به وجود آمده است و ممکن است دیگری این منش را نداشته باشد. (در جامعه شناسی انتقادی، بوردیو حتی توانمندتر از گیدنز است).

رفتار ناشی از منش محصول قاعد منظم نیست محصول قواعدی نیست که ما از آن آگاه باشیم (تفاوت آگاهی عملی و آگاهی نظری، در عمل همه بلد هستند انجام دهند اما اگر گفته شود فرموله کن نمی توانند).

بوردیو از مفهوم عقل عملی استفاده می کند تا منش را توضیح دهد. قرار گرفتن در میدان شخص را جوری شکل می دهد که منش خاص خود را می یابد. وقتی منش شکل گرفت تغییر بسیار مشکل می شود اما این وقتی است که منشا تغییر را در فرد بدانیم. اما اگر منشا تغییر را شرایط اجتماعی و مواضع و موقعیت ها بدانیم مشکلی به وجود نمی آید. هر یک از مواضع میدانی از امکان های استراتزیک را فراهم می آورد. منش، تاریخی، قابل جابجایی و تغییر پذیر است. بوردیو یک عینیت امر ذهنی برای خود اختیار می کند که نه عین گرایی است و نه ذهن گرایی است. و جریان فکری خود را ساختگرایی تکوینی نام گذاری می کند یک جامعه شناسی تکوینی. در این شیوه تحلیلی ساختارهای عینی اجتماعی با تحلیلی از تکوین (شکلگیری) ساختارهای ذهنی اجتماعا ایجاد شده ترکیب می شود. ساختارهای ذهنی که در نهایت به کردار یا عمل منجر می شود.  

نقد ریتزر به بوردیو: نهایتا به ساختارگرایی عینی گرفتار شده است. چیزی به نام ترکیب به چشم نمی خورد.

  خشونت نمادین

« خشونت نمادین، خشونت تحمیل کننده اطاعت هایی است که نه فقط به مثابه اطاعت درک نمی شوند، بلکه با اتکا بر «انتظارات جمعی» و باورهای از لحاظ اجتماعی درونی شده ( فهمیده می شوند). نظریه خشونت نمادین ، همچون نظریه جادو، بر یک نظریه باوری و یا بهتر بگوئیم بر یک نظریه باز تولید باورها استوار است ( یعنی نظریه ای که نشان می دهد چگونه ) برای تولید کنشگرانی که از قالب های دریافتی و ادراکی ( خاصی) برخوردار باشند که به آنها امکان دهد دستورات درون یک موقعیت یا یک گفتار را دریافت کرده و از آنها اطاعت کنند، عمل اجتماعی شدن ضروری است» ( منطق عملی ، 1994، ص. 188)

قدرت نمادین، فدرت ایجاد یک داده از طریق ارائه آن به صورت یک گزاره، قدرت تغییر دادن جهان با تغییر دادن بازنمایی آن (است) که در «نظام های نمادین» به شکل یک «نیروی غیر لفظی»( یا معنایی) قرار ندارد. این قدرت از خلال و در رابطه ای متعین که با باور آوردن به مشروعیت واژگان و کسانی که این واژگان را بر زبان می آورند به تحقق در می آید و تنها در شرایطی به عمل در می آید که کسانی که این قدرت بر آنها اعمال می شود ، کسانی را که آن را اعمال می کنند، به رسمیت بشناسند.» (پاسخ ها، سوی، 1992، ص. 123)

« به عبارت دیگر، خشونت نمادین می تواند، در برخی موقعیت ها و با صرف برخی هزینه ها، بسیار بهتر از خشونت سیاسی – پلیسی عمل کند (یکی از ضعف های بزرگ سنت مارکسیستی آن بوده است که جایی برای این نوع از خشونت های نرم اما موثر حتی در عرصه اقتصادی، در نظر نمی گیرد).»

 برای مطالعه بیشتر در مورد بوردیو به سایت استاد فکوهی مراجعه کنیدhttp://fakouhi.com